بهترین ارز بعد از بیت کوین چیست؟ معرفی 12 ارز برتر بازار در 2025

بهترین ارز بعد از بیت کوین چیست؟ معرفی 12 ارز برتر بازار در 2025

اگر می‌خواهید بدانید بهترین ارز بعد از بیت‌کوین کدام است، باید بگوییم پاسخ این سؤال به ترکیبی از ارزش بازار، کاربرد واقعی پروژه و میزان رشد آن در سال‌های اخیر بستگی دارد. به‌طور خلاصه، اتریوم، سولانا، ریپل و BNB مطرح‌ترین گزینه‌هایی هستند که پس از بیت‌کوین بیشترین اعتماد، بیشترین سهم بازار و بهترین عملکرد را داشته‌اند. در این مقاله دقیقاً بررسی می‌کنیم چرا این پروژه‌ها در سال 2025 بهترین انتخاب‌های پس از بیت کوین محسوب می‌شوند و هرکدام برای چه نوع سرمایه‌گذاری مناسب‌ترند.

اگر در جستجوی بهترین ارزهای دیجیتال پس از بیت کوین هستید، می‌توانید از جدول زیر کمک بگیرید. در ادامه درباره‌ی هرکدام از رمزارزهای این لیست به‌صورت مجزا نیز بحث می‌کنیم.

بهترین ارز پس از بیت کوین

نماد ارز دیجیتال

سهم بازار به بیلیون دلار

قیمت به دلار (در 25 مارچ 2025)

اتریوم ETH 252 B 2087
تتر USDT 144 B 1
ریپل XRP 144 B 2.46
بایننس کوین BNB 90.7 B 635
سولانا SOL 73 B 142
کاردانو ADA 26 B 0.73
ترون TRX 21.8 B 0.22
چین لینک LINK 9.99 B 15.1
تون کوین TON 9.25 B 3.69
استلار XLM 8.97 B 0.29
آواکس AVAX 8.88 B 21.3

بهترین ارز بعد از بیت کوین چیست؟ (بررسی 12 ارز دیجیتال برتر بازار)

یکی از ملاک‌های اصلی برای یافتن بهترین ارز بعد از بیت کوین، توجه به لیست کوین مارکت کپ است. پروژه‌های برتر بازار معمولاً می‌توانند سرمایه‌ی خوبی جذب کنند. در نتیجه چون سهم بازار آنها افزایش می‌یابد در لیست کوین مارکت کپ هم در صدر فهرست ارزهای دیجیتال قرار می‌گیرند؛ اما این وسط یک سری استثنا هم وجود دارد. برای مثال میم کوین رسمی ترامپ در زمان انتشار خیلی یک‌باره مورد توجه قرار گرفت و همین مسئله باعث شده تا به شکل عجیبی رشد کند و حتی به حدود 45 دلار برسد.

قاعدتاً نمی‌توان گفت ارز ترامپ پروژه خوبی است؛ حتی با اینکه هنوز هم در فهرست 50 ارز برتر کوین مارکت کپ قرار دارد. اینجاست که بررسی پروژه‌ها نیز اهمیت پیدا می‌کند. برای یافتن پروژه‌های برتر بازار لازم است شبکه بلاکچین آنها را بررسی کنید و ببینید این پروژه با چه اهداف و کاربردهایی شروع به کار کرده است. همچنین میزان موفقیت پروژه هم اهمیت دارد. هرچقدر یک پروژه طی سال‌های اخیر موفق‌تر عمل کرده باشد، بیشتر می‌توان به آن اعتماد کرد. برای مثال پروژه‌هایی مثل BNB، اتریوم، سولانا، ریپل و ترون در همین دسته قرار می‌گیرند.

معرفی بهترین ارزهای دیجیتال پس از بیت کوین

لیست ارزهای دیجیتالی که در ادامه معرفی می‌شوند، هرکدام را می‌توان بهترین ارز بعد از بیت کوین دانست.

1. ارز دیجیتال پکس گلد

بهترین دارایی برای نگهداری در شرایط تورمی و رکود طلا است. به همین دلیل هم خیلی از افراد تمایل دارند سرمایه‌ی خودشان را به طلای فیزیکی تبدیل کنند؛ یا حتی سراغ خرید سکه و طلای آب شده بروند. نکته اما اینجاست که برای خرید هرکدام از این موارد باید کارمزد خرید بپردازید؛ از طرفی خیلی وقت‌ها سکه و طلای فیزیکی دارای حباب کاذب است. به این معنا که ارزش پایینی برای سرمایه‌گذاری دارند و ریسک خرید آنها بالا است.

اگر در جستجوی یک جایگزین مطمئن‌تر برای خرید طلا هستید، می‌توانید سراغ ارز دیجیتال پکس گلد بروید. ارز PAXG یک استیبل کوین مطمئن است که قیمت آن با انس طلای جهانی تغییر می‌کند. هر 1 واحد پکس گلد معادل 1 انس طلای جهانی است. اگر قیمت طلا در دنیا رشد کند، قیمت پکس گلد هم بالا می‌رود. به همین دلیل سرمایه‌گذاری مطمئنی محسوب می‌شود. به همین دلیل هیچ‌گونه حبابی هم ندارد که نگران هدر رفتن سرمایه‌تان باشید. به همین دلیل هم از پکس گلد به‌عنوان بهترین ارز بعد از بیت کوین برای افراد ریسک ناپذیر نام برده می‌شود.

به نقل از paxos:

Pax Gold (PAXG) is a digital asset issued by Paxos Trust Company, where each token is backed by one fine troy ounce of London Good Delivery gold stored in LBMA-accredited vaults. Owners of PAXG have legal ownership of the underlying physical gold, held in custody by Paxos, and can redeem their tokens for allocated gold bars, unallocated gold, or fiat currency. To ensure transparency and trust, Paxos publishes monthly third-party attestation reports confirming that the supply of PAXG tokens matches the gold reserves held.

ترجمه فارسی: «پکس گلد (PAXG) یک دارایی دیجیتال است که توسط شرکت Paxos Trust صادر شده و هر توکن آن با یک اونس تروی خالص از طلای London Good Delivery پشتیبانی می‌شود که در خزانه‌های تأییدشده LBMA نگهداری می‌شود. صاحبان PAXG مالکیت قانونی بر طلای فیزیکی زیرین دارند که تحت قیمومت Paxos نگهداری می‌شود، و می‌توانند توکن‌های خود را به شمش‌های طلا، طلای بدون تخصیص یا ارز فیات تبدیل کنند. برای اطمینان از شفافیت و اعتماد، Paxos گزارش‌های احراز (attestation) ماهانه منتشر می‌کند تا تأیید کند عرضه توکن‌های PAXG با ذخایر طلای موجود همخوانی دارد.»

2. ارز دیجیتال اتریوم

اتریوم یکی از قدیمی‌ترین ارزهای دیجیتال بازار است. ارز ETH سال‌ها است پس از بیت کوین جایگاه دوم کوین مارکت کپ را اشغال کرده و از آن به‌عنوان بهترین جایگزین بیت کوین نام برده می‌شود. بلاکچین اتریوم یک پلتفرم متن باز است که امکان اجرای قراردادهای هوشمند را دارد. به همین دلیل خیلی از پروژه‌های کریپتویی، پلتفرم‌های دیفای و… نیز در همین بلاکچین شروع به کار کرده‌اند.

ارزش بازار اتریوم در حال حاضر (مارچ 2025) به عدد 251 هزار میلیارد دلار رسیده است. همین عدد نشان می‌دهد که اتریوم چقدر پروژه موفقی بوده است.

البته طی یک سال اخیر چون بسیاری از پروژه‌های کریپتویی رشد کرده‌اند و قیمت اتریوم همچنان نتوانسته سقف تاریخی خودش را بشکند، به همین دلیل هم اعتماد بسیاری از کاربران را از دست داده است. اگر قصد سرمایه‌گذاری در اتریوم را داشتید، این نکته را نیز در نظر بگیرید.

3. ارز سولانا

نمی‌توان از فهرست بهترین ارز بعد از بیت کوین حرف زد و نامی از پروژه سولانا نبرد. برای آشنایی با پروژه سولانا توضیح زیر را به نقل از سایت اینوستوپدیا بخوانید:

“Solana is a blockchain platform designed to host decentralized, scalable applications. Founded in 2017, it is an open-source project currently run by the Solana Foundation based in Geneva, while the blockchain was built by San Francisco-based Solana Labs.”

ترجمه: «سولانا یک پلتفرم بلاکچینی است که برای میزبانی برنامه‌های غیرمتمرکز و مقیاس‌پذیر طراحی شده است. تاسیس این پروژه به سال 2017 برمی‌گردد و یک پروژه متن باز است که در حال حاضر توسط بنیاد سولانا در شهر جنوا پشتیبانی می‌شود. البته بلاکچین سولانا در آزمایشگاه سولانا مستقر در سن فرانسیسکو راه‌اندازی شده است.»

ویژگی‌های متعددی که سولانا دارد، به پروژه‌های دیفای و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز اجازه می‌دهد تا روی این بلاکچین راه‌اندازی شوند. همین مسئله هم باعث شده تا سولانا همواره در بین ارزهای ترند بازار قرار داشته باشد. در حال حاضر هم حجم بازار سولانا به حدود 72 هزار میلیارد دلار رسیده است. این پروژه جایگاه ششم کوین مارکت کپ را دارد.

پکس گلد - اتریوم - سولانا

4. ارز ریپل

شاید اگر تا یکی دو سال پیش از ریپل به‌عنوان بهترین ارز بعد از بیت کوین نام می‌بردیم، مسخره به نظر می‌رسید؛ اما به اتمام رسیدن کشمکش‌های دادگاهی این پروژه در سال 2024 باعث شد تا ریپل به شکل چشمگیری رشد کند و قیمت آن در کمتر از 1 سال از 0.4 دلار به میانگین 2.45 دلاری برسد. اوج قیمت دلاری ریپل در این یک سال هم 3.29 دلار بوده است. این اوج‌گیری قیمت ریپل و جذب سرمایه‌ای که تجربه کرده باعث شد تا توکن XRP به جایگاه چهارم کوین مارکت کپ برسد. در حال حاضر ارزش بازار ریپل 144 هزار میلیارد دلار است. خیلی از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که ریپل به‌زودی جای اتریوم را بگیرد و پس از بیت کوین به جایگاه دوم کوین مارکت کپ برسد. اتفاقی که خیلی هم دور از انتظار نیست.

5. ارز دیجیتال ترون

پروژه ترون طی سال‌های اخیر همواره جزء بهترین‌های بازار کریپتو بوده است. پروژه ترون در ابتدا یک بلاکچین کاربردی بود که هدف دگرگون کردن صنعت سرگرمی را دنبال می‌کرد؛ اما چون یک بستر مناسب برای اجرای قراردادهای هوشمند محسوب می‌شود، مورد توجه پروژه‌های دیفای و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز هم قرار گرفته است. نکته جذاب درباره‌ی پروژه ترون کارمزد پایین شبکه آن و ظرفیت پردازش 2000 تراکنش در ثانیه است. همین مسئله باعث شده تا ترون به یک رقیب جدی برای اتریوم تبدیل شود.

اگر در جستجوی یک ارز با قیمت پایین و ارزش سرمایه‌گذاری بالا هستید، پیشنهاد می‌کنیم سراغ پروژه ترون بروید. در پی ام ایکس چنج هم می‌توانید خرید ترون بدون احراز هویت را انجام دهید. در ضمن کارمزد خرید ترون در این صرافی خیلی از اوقات صفر دلار در نظر گرفته می‌شود. در همین راستا، خواندن مقاله تتر بهتر است یا ترون نیز مفید است.

6. ارز دیجیتال سویی

بلاکچین سویی خودش را قاتل پروژه سولانا می‌داند! به همین دلیل هم طی چند سال اخیر خیلی معروف شده است. ارز دیجیتال SUI هم توکن همین پروژه محسوب می‌شود. بلاکچین سویی در می 2023 راه‌اندازی شد و در حقیقت یک بلاکچین لایه 1 است. این پروژه با ویژگی‌هایی مثل انجام تراکنش‌ها به‌صورت آنی، سرعت بالای بلاکچین و امکان استفاده در پروژه‌های گیمینگ و برنامه‌های غیرمتمرکز شناخته می‌شود.

ارز دیجیتال Sui در حال حاضر جایگاه هجدهم کوین مارکت کپ را دارد و ارزش بازار آن به 7.7 هزار میلیارد دلار رسیده است. موفقیت‌های چشمگیر سویی باعث شده تا ارزش این توکن از اوایل 2024 که حدود 0.8 دلار قیمت داشت، در ژانویه 2025 به قیمت 5.29 دلاری برسد. فعلا هم ارزش سویی در بازار معادل 2.43 دلار است و می‌توان پیش‌بینی کرد که به‌زودی مجدداً یک رشد جذاب را در پیش داشته باشد.

به خاطر همین جذابیت بالا برای سرمایه‌گذاری است که سویی را در فهرست بهترین ارز بعد از بیت کوین هم قرار داده‌ایم.

ریپل - ترون - سویی

7. ارز دیجیتال کاردانو

ارز دیجیتال ADA سال‌هاست که در بازار مورد توجه کاربران قرار داشته است. این پروژه در حال حاضر هم جایگاه نهم کوین مارکت کپ را دارد؛ که نشان می‌دهد همچنان نیز کاردانو پروژه‌ی جذابی برای کاربران کریپتویی محسوب می‌شود. از بلاکچین کاردانو بیشتر برای انتقال پول دیجیتال استفاده می‌شود. همچنین این پروژه امکان ثبت قراردادهای هوشمند و ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز و دیفای را نیز دارد.

در حقیقت می‌توان گفت کاردانو رقیبی برای پروژه اتریوم و موارد مشابه مثل سولانا، سویی و ترون است؛ زیرا امکان اجرای قراردادهای هوشمند را به پروژه‌های تازه‌کار می‌دهد و به همین دلیل هم طی سال‌های اخیر بسیار مورد توجه بوده است. می‌توانید خرید ADA را از طریق بهترین صرافی ارز کاردانو انجام دهید.

Cardano is a third-generation, peer-reviewed blockchain platform that uses the Ouroboros proof-of-stake protocol to maintain security with far lower energy consumption than proof-of-work chains. It has a layered architecture — the Cardano Settlement Layer handles ADA token transfers and staking, while the Computation Layer is dedicated to smart contracts and decentralized applications. The native cryptocurrency of the network, ADA, is used both for transaction fees and for staking rewards.

ترجمه: «کاردانو یک پلتفرم بلاک‌چین نسل سوم است که با رویکرد علمی و مقالات همتا-بازبینی‌ شده ساخته شده، و از پروتکل اوروُرُوس اثبات سهام برای امنیت استفاده می‌کند که مصرف انرژی بسیار کمتری نسبت به بلاک‌چین‌های مبتنی بر اثبات کار دارد. این شبکه دارای معماری لایه‌ای است. لایه تسویه (Settlement) برای انتقال توکن ADA و استیکینگ، و لایه محاسباتی (Computation) مخصوص قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است. ارز بومی این شبکه، ADA، برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها و دریافت پاداش استیکینگ کاربرد دارد.»

منبع: cardano

8. ارز دیجیتال استلار

قرار دادن استلار در فهرست بهترین ارز بعد از بیت کوین شاید کمی عجیب به نظر برسد؛ خصوصاً که این پروژه به اندازه سایر پروژه‌های مشابهش سروصدا ندارد. ولی بلاکچین استلار و ارز بومی آن (XLM) ویژگی‌های زیادی دارد که باعث شده آن را در این فهرست قرار دهیم.

هدف اصلی پروژه استلار تسهیل کردن روند انتقال پول برای انجام معاملات بین‌المللی است. در حالت عادی اگر کاربری بخواهد مقداری پول را به شخص دیگری در یک کشور دوم بدهد، باید ابتدا پول خودش را به ارز مورد قبول فرد دوم تبدیل کند و سپس آن را انتقال دهد؛ اما انجام این فرایندها کارمزد زیادی دارد و وقت کاربر را نیز می‌گیرد. اینجاست که پروژه استلار به کمک انتقال‌دهنده و گیرنده‌ی پول می‌رسد. این پروژه امکان پرداخت‌های بین‌المللی را با کمترین کارمزد و سریع‌ترین زمان ممکن ایجاد کرده است.

حتی اگر فقط همین یک ویژگی را برای شبکه استلار در نظر بگیریم، به نظر باز هم ارزش قرار گرفتن در بین ارزهای برتر بازار را دارد. همین نگاه نیز باعث شده تا رمزارز استلار در جایگاه چهاردهم کوین مارکت کپ قرار بگیرد و نزدیک به 8.9 هزار میلیارد دلار هم ارزش بازار آن باشد.

9. ارز دیجیتال BNB

یکی دیگر از پروژه‌‌های معروف بازار بایننس کوین با ارز بومی BNB است. این پروژه توسط صرافی بایننس ایجاد شده و پشتیبانی می‌شود. در حقیقت ارز BNB ابتدا فقط یک ابزار پرداخت در اکوسیستم بایننس بود که پا را فراتر گذاشت و بعدها به یک اکوسیستم و بلاکچین مجزا تبدیل شد.

پشتیبانی شدن ارز BNB توسط صرافی بایننس، امنیت بالای بلاکچین و ثبات قیمتی آن حتی در بدترین ریزش‌های بازار باعث شده تا بایننس کوین یک گزینه جذاب برای سرمایه‌گذاران کم ریسک باشد.

به گفته سایت cointelegraph:

BNB uses two burning mechanisms to decrease its supply: a real-time burn via BEP-95, which destroys a portion of gas fees collected on the BNB Chain, and an auto-burn that happens every quarter. The auto-burn amount is calculated using a formula based on the number of blocks produced on BSC and the average BNB price. These mechanisms aim to reduce BNB’s maximum supply to 100 million tokens.

ترجمه فارسی: « BNB از دو مکانیسم سوزاندن (burn) استفاده می‌کند تا عرضه خود را کاهش دهد: یکی «سوزش بلادرنگ» از طریق BEP-95 که بخشی از هزینه‌های گس زنجیره BNB را می‌سوزاند، و دیگر «اتوسوزش» که هر فصل انجام می‌شود. فرمول اتوسوزش بر اساس تعداد بلوک‌های تولیدشده در BSC و میانگین قیمت BNB محاسبه می‌شود. این مکانیسم‌ها هدف دارند تا حداکثر عرضه BNB را به ۱۰۰ میلیون توکن کاهش دهند.»

10. ارز چین لینک

چین لینک یکی از بلاکچین‌های متفاوت بازار است. در بازار کریپتو بلاکچین‌های متعددی وجود دارد که هرکدام هدف مشخصی را دنبال می‌کنند. هدف اصلی این پروژه پیوند برقرار کردن بین بلاکچین‌های مختلف با دنیای خارج از بلاکچین و حل مشکلات صنعت ارزهای دیجیتال است.

همین ویژگی‌ها باعث شده تا ارز دیجیتال LINK هم طی سال‌های اخیر مورد توجه کاربران قرار بگیرد و همواره جزء 20 پروژه برتر کوین مارکت کپ باشد. در حال حاضر هم چین لینک جایگاه یازدهم بهترین ارزهای دیجیتال را در اختیار دارد و سهم بازار آن به 9.96 هزار میلیارد دلار می‌رسد.

در وب‌سایت changelly پیش‌بینی قیمتی چین لینک تا سال 2030 با تفکیک کامل آمده است. براساس این پیش‌بینی، متوسط بالقوه‌ی قیمت چین لینک تا پایان سال 2025 حدود 21.92 دلار خواهد بود و ارزش این کوین تا سال 2030 هم به حدود 7821 دلار می‌رسد.

به خاطر همین پیش‌بینی‌ها است که چین لینک را نیز در فهرست بهترین ارز بعد از بیت کوین قرار داده‌ایم. اگر ریسک‌پذیری بیشتری دارید، می‌توانید سراغ این پروژه بروید.

11. ارز تون کوین

ارز دیجیتال تون کوین ارتباط مستقیمی با تلگرام دارد و مستقیماً توسط تیم فنی تلگرام پشتیبانی می‌شود. همین مسئله هم باعث شده تا تون کوین طی چند سال اخیر مورد توجه قرار بگیرد و ارزش آن رشد خوبی را تجربه کند. البته دست‌گیری مالک تلگرام در فرانسه و دادگاهی شدنش در سال  2024 باعث شده تا ارزش TON هم تحت تاثیر قرار بگیرد و افت کند.

با این حال گسترش بازی‌های بلاکچینی در پلتفرم تلگرام و پشتیبانی فنی قوی این پروژه قطعاً مجدد باعث رشد قیمتی ارز تون خواهد شد. البته که با همه این حرف‌ها همین حالا هم تون کوین جایگاه دوازدهم مارکت کپ را دارد و ارزش بازار آن به عدد 9.28 هزار میلیارد دلار رسیده است.

12. ارز آوالانچ

آوالانچ با نماد اختصاری AVAX یکی دیگر از پروژه‌های ارزشمند دنیای بلاکچین است. پلتفرم آوالانچ امکان پردازش 4500 تراکنش در ثانیه را دارد و یک بلاکچین متن‌باز و مقیاس‌پذیر است. خیلی از برنامه‌های غیرمتمرکز مالی و بلاکچین‌های سازمانی برای توسعه‌ی پروژه‌های خود سراغ بلاکچین آوالانچ می‌روند. همین مسئله هم باعث شده تا ارز بومی این شبکه با نام AVAX به جایگاه پانزدهم کوین مارکت کپ برسد.

اگر در جستجوی یک ارز دیجیتال جذاب برای سرمایه‌گذاری بلندمدت هستید، پیشنهاد می‌کنیم به بررسی وضعیت کوین آواکس بپردازید. برای خرید آن نیز می‌توانید از بهترین صرافی ارز آواکس استفاده کنید.

سخن آخر

از بیت کوین به‌عنوان بهترین سرمایه‌ی رمزارزی دنیا یاد می‌شود؛ اما درباره‌ی بهترین ارز بعد از بیت کوین اختلاف‌های زیادی وجود دارد. در این مقاله به معرفی 12 رمزارزی پرداختیم که در کوین مارکت کپ وضعیت خوبی دارند و سرمایه‌گذاری روی آنها ارزشمند است. اگر در جستجوی بهترین ارزهای دیجیتال پس از بیت کوین هستید، وضعیت این پروژه‌ها را بررسی کنید. اگر سوال دیگری درباره‌ی هر پروژه داشتید، در کامنت‌ها پاسخگوی شما هستیم.

سوالات متداول

آیا امکان خرید ارزهای دیجیتال بدون احراز هویت هم وجود دارد؟

برای خرید ارز دیجیتال بدون احراز هویت می‌توانید از صرافی پی ام ایکس چنج استفاده کنید. در این صرافی می‌توانید ارزهای دیجیتال متعددی را مثل ترون، پکس گلد، آواکس، ریپل و… را بدون احراز هویت خریداری کنید. همینطور می‌توانید لیست کامل بهترین صرافی‌ها بدون احراز هویت را از این طریق مطالعه کنید.

آیا تتر بهترین ارز بعد از بیت کوین نیست؟

اگر نمی‌خواهید در خرید ارزهای دیجیتال هیچ ریسکی را تجربه کنید، می‌توانید سراغ خرید تتر بروید. تتر یک استیبل کوین است که همواره قیمتی معادل 1 دلار امریکا دارد. در نتیجه ارزش آن نسبت به ریال تغییر می‌کند؛ اما به‌صورت دلاری هرگز سود یا زیانی به آن وارد نمی‌شود. به همین دلیل وقت‌هایی که بازار ریزشی است، خیلی از کاربران ترجیح می‌دهند سرمایه‌شان را به تتر تبدیل کنند. همچنین کسانی که ریسک‌پذیری خیلی پایینی دارند هم خرید تتر را به سایر ارزهای دیجیتال ترجیح می‌دهند.

بهترین ارز دیجیتال برای سرمایه‌گذاری کوتاه مدت چیست؟

سرمایه‌گذاری کوتاه مدت در ارزهای دیجیتال ریسک‌ بالاتری دارد؛ اما با شناسایی ارزهای برتر بازار می‌توانید برای نوسان گیری و کسب سودهای کوچک و پرتعداد هم سراغ بازار کریپتو بروید. در مقاله «بهترین ارز دیجیتال برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت» به طور مفصل درباره‌ی این سوال صحبت کرده‌ایم. توصیه می‌کنیم سری به این مقاله بزنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *